شرکت‌های بازرسی کالا رکنی مهم در تجارت جهانی هستند که با عملکرد خود نقش مهمی را در بهبود کیفیت، سودآوری و کاهش ریسک تجارت بر عهده دارند. شرکت بازرسی فنی نسا بین‌الملل (NIC) یکی از شرکت‌های فعال در این عرصه است که با بیش از ۱۵ شعبه و نمایندگی در سراسر جهان با شعار کارآیی، حرفه‌ای بودن و استفاده از سیستم مدیریت کیفیت به ارائه خدمات به مشتریان خود می‌پردازد. در همین راستا NIC با بهره‌گیری از تمام ظرفیت خود برای کسب رتبه قابل توجه بین شرکت‌های بازرسی به یک سازمان شناخته شده در این عرصه تبدیل شده است. در این گفتگو دکتر طهرانی، مدیر منطقه CIS این شرکت میزبان خبرنگار نگاشته شده است تا توضیحات بیشتری را در خصوص عملکرد شرکت NIC و چالش‌های بازرسی ارائه دهد. طهرانی در ابتدا، پاسخ‌گویی به سوالات مشتریان در حوزه پارامترهای بازرسی کالا و میزان تاثیرات آن‌ها بر کیفیت محصول را یکی از رسالت‌های مهم فعالیت شرکت NIC دانست و گفت: کارشناسان NIC در صورت نیاز به شرکت‌های واردکننده غلات در خصوص فرآیند بازرسی و معیارهای استاندارد، مشاوره ارائه می‌دهند و برآورده ساختن انتظارات مشتریان در بالاترین سطح کیفیت موجب شده تا NIC، در حوزه دریای خزر سهم قابل توجهی از بازار بازرسی غلات وارداتی را به خود اختصاص دهد.
گواهینامه بازرسی NIC کاملا مطابق با الگوهای استاندارد صادر می شود
وی با بیان اینکه شرکت NIC، سالانه حجمی بالغ بر یک میلیون تن غلات را در حوزه دریای خزر بازرسی می‌کند، گفت: با توجه به اهمیت نهاده‌های دامی به عنوان کالایی استراتژیک، در حال حاضر بیشترین میزان بازرسی مواد غذایی وارداتی مختص به ذرت و جو دامی است. شرکت NIC همواره بزرگترین منتقد خود است و با این که هیچ‌گونه تبلیغات و بازاریابی را برای جذب مشتریان انجام نداده است، توانسته با عملکرد قابل اعتماد خود در مدت ۴ سال به یکی از قطب‌های بازرسی غلات در روسیه تبدیل شود و با شرکت‌های صاحب نام در این زمینه رقابت موفق داشته باشد. شرکت NIC برای قراردادهای خود با مشتریان به‌صورت شفاف به این نکته اشاره می‌کند که صدور گواهینامه بازرسی تنها در صورت تطابق نتایج آنالیزها با الزامات استاندارد ممکن خواهد بود و حتی هزینه صدور گواهینامه از انجام بازرسی و آنالیزها را جدا نموده است و در عمل مکررا مواردی پیش آمده است که بازرسی و آنالیز کالا منجر به صدور گواهینامه بازرسی نشده و تنها در مرحله تست باقی مانده است.
نمونه‌گیری کالا بر اساس رویه‌های GAFTA 124
مدیر منطقه CIS شرکت نسا بین‌الملل با اشاره به فرآیند نمونه‌گیری غلات با روش GAFTA 124 در زمان بارگیری گفت: نمونه کامپوزیت به دست آمده با این روش که در دنیا رایج است، نشانگر وضعیت میانگین کالا است، در صورتی که انجام نمونه‌گیری به روش نقطه‌ای از انبارها یا سیلوها دارای دقت کمتری است و نتایج آن نشانگر وضعیت کلی بار نیست. گندم و به‌طور اعم غلات از نوع محصولات فله و ناهمگن هستند که در طی مراحل مزرعه تا جمع‌آوری در سیلوها و بارگیری و حمل آن، بارها با کیفیت‌های متفاوت با یکدیگر مخلوط می‌شوند. لذا بسته به نحوه و محل بازرسی و نمونه‌برداری از یک محموله، نتایج آنالیز کیفی می‌تواند متفاوت باشد و در واقع قطعیتی در این زمینه وجود ندارد. لذا شرکت بازرسی فنی نسا بین‌الملل برای کسب قابل اعتمادترین نتیجه، نمونه‌گیری را حین بارگیری انجام می‌دهد و با آزمایشگاه‌های دارای گواهینامه ایزو ۱۷۰۲۵ همکاری می‌کند.
نگاهی به چالش‌های بازرسی کالا در ایران
این فعال عرصه بازرسی کالا در پاسخ به این سوال که شرکت‌های بازرسی با چه چالش‌هایی مواجه هستند، به موارد ذیل اشاره کرد:
مشکلات بازرسی غلات به ویژه در حوزه دریای خزر: یکی از بحث‌های همیشگی در بازرسی غلات که به‌صورت فله حمل می‌شوند، موضوع محاسبه وزن بار است. این موضوع در دریای خزر به‌علت تردد کشتی‌های باری کوچک و قدیمی که جداول فنی آن‌ها به‌روز و کالیبره نیست و دفورمه شدن بدنه کشتی‌ها قبل و بعد از بارگیری ، دقت محاسبات وزن بار فله از روش درفت سوروی را پایین می‌آورد که مشکل اصلی همه شرکت‌های بازرسی است. دقت محاسبه وزن به‌روش درفت سوروی در بهترین حالت ۰.۵ درصد می‌باشد؛ اما در شرایطی که بالاتر ذکر شد این خطا می‌تواند تا ۲ درصد هم افزایش پیدا کند.
در زمینه بازرسی کیفی چون شرکت بازرسی فنی نسا بین‌الملل تسلیم هیچ فشار یا وعده و تطمیع نمی‌شود و بر عملکرد بازرسان خود کنترل و نظارت دارد، خدا را شکر تا امروز با مشکل خاصی مواجه نشده است. اگر کالا با استاندارد مطابقت ندارد بدون اغماض مردود اعلام خواهد شد و تنها ضرر احتمالی آن از دست دادن مشتری از میان فروشنگان و یا از دست دادن قراردادهای خاص است که ما زیاد به آن اهمیت نمی‌دهیم!
موازی‌کاری: شرکت‌های بازرسی با مجوزهای سازمان استاندارد و مطابق با الگوهای تعیین شده استاندارد، کالا را در مبدا بازرسی و آزمایش می‌کنند؛ اما پس از ورود کالا به گمرکات ایران، سازمان‌های استاندارد و دامپزشکی مجددا از کلیه محموله‌ها اقدام به نمونه‌گیری و تکرار تمامی آزمایشات می‌کنند که این موضوع به‌خصوص با توجه به نحوه نمونه‌برداری و شرایط آزمایشگاه‌های داخل کشور در بسیاری موارد منجر به مشکلاتی می‌شود که بر طرف کردن آن‌ها برای واردکنندگان ایجاد هزینه‌ها و ریسک‌های متعدد می نماید. البته بررسی فعالیت شرکت‌های بازرسی از سوی سازمان استاندارد به صورت رندوم، امری پذیرفته شده است که در راستای نظارت بر عملکرد درست شرکت‌های بازرسی باید صورت بگیرد.
روابط میان فروشندگان و خریداران: بررسی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی غلات ۲۴ تا ۴۸ ساعت و آنالیزهای میکروبی حداقل ۵ روز پس اتمام بارگیری کشتی زمان لازم دارد، فروشنده که مسئول اصلی کیفیت کالایی است که طبق قرارداد خود به فروش رسانده، برای جلوگیری از هزینه توقف کشتی، منتظر نتایج نهایی تست‌ها نمی‌ماند و طبیعتا با مسئولیت خود و در برخی مواقع با توافق خریدار، کشتی بارگیری شده را به سمت بندر مقصد حرکت می‌دهند. در این شرایط آن‌ها ریسک عدم تطابق احتمالی کالا با استانداردهای تعیین شده را نیز باید بپذیرند.
چه کسی مسئول کسری محصولات غله است؟
وی در پاسخ به این سوال که برای رفع مشکلات بازرسی کمی کالا چه اقداماتی را می‌توان انجام داد، افزود: در حقوق بازرگانی بین‌الملل، کنواسیون ژنو و قانون دریایی ایران، مسئولیت کسر بار با مالک کشتی و شرکت کشتیرانی است که البته باید دارای بیمه باشد. البته شرکت‌های کشتیرانی در دریای خزر به دلیل تحریم‌ها و شرایط خاص، در قرارداد های خود، این مسئولیت طبیعی را از خود سلب کرده‌اند. در نتیجه، در صورت کسر بار هیچ‌کس پاسخگوی خسارت وارد شده نیست. طرفی که قرارداد حمل را با شرط عدم مسئولیت حمل‌کننده نسبت به کمیت بار امضا می‌کند، عملا ریسک کسری بار را قبول می‌کند. البته با استناد به آمار می‌توانیم ادعا کنیم شرکت بازرسی فنی نسا بین‌الملل تاکنون به دلیل انجام فرآیندی چندجانبه برای کنترل وزن بار، از عملکرد قابل قبولی در این زمینه داشته است و با کسری بارهای خارج از عرف کمتر مواجه شده است.
بازرسی کالا حقی مسلم برای خریدار است نه فروشنده
این فعال حوزه بازرسی کالا در خصوص قوانین بازرسی کالاهای وارداتی و صادراتی بیان کرد: بازرسی کالا و انتخاب شرکت بازرسی، حق خریدار است. در حالی که واردکنندگان ایرانی در اکثر موارد انجام فرآیند بازرسی و به‌خصوص پرداخت دستمزد شرکت بازرسی را به فروشنده محول می‌کنند. در واقع این امر باعث می‌شود شرکت‌های بازرسی در مواردی که نتیجه کارشان منجر به ایجاد ضرر به منافع فروشنده گردد در حالی که فروشنده همزمان کارفرمای آن‌ها نیز می‌باشد با چالش مواجه شوند. طبیعتا کارفرمای شرکت بازرسی باید خریدار باشد چون فرآیند بازرسی ذاتا دفاع از حقوق خریدار است.
وی در پاسخ به این سوال که پارامترهای سنجش استاندارد غلات تا چه میزان صحیح است، گفت: گروهی از پارامترهای استاندارد غلات مربوط به امنیت غذایی شهروندان و گروه دیگر شاخصه‌های مرتبط با قیمت‌گذاری آن است که در همین راستا سازمان تجارت جهانی و کنواسیون‌های اروپایی قوانینی را مبنی بر عدم دخالت دولت‌ها در اجبار طرفین بازرگانی به انجام بازرسی کالا تصویب کرده‌اند چراکه بازرسی کالا هزینه تمام شده محصول و گمرک را افزایش می‌دهد. از سوی دیگر با توجه به اصل رعایت امنیت غذایی، دولت‌ها شرکت‌های بازرسی را به نمایندگی از نهادهای نظارتی خود برای کنترل و نظارت کیفی می‌گمارند. در این شرایط، گزینه بهینه، اکتفا کردن بازرسی اجباری به بررسی مولفه‌هایی چون فلزات سنگین، باقی‌مانده سموم، کپک، آفات و بیماری‌های گندم و آلودگی‌های میکروبی است.
دکتر طهرانی مدیر منطقه CIS شرکت NIC در پاسخ به این سوال که تحریم‌ها چه تاثیری را بر فعالیت شرکت‌های بازرسی گذاشته‌اند، اظهار کرد: تجارت جهانی یک ارگانیسم است که بانک‌ها و گردش مالی نقش حیاتی را بر عهده دارند. لذا با اعمال تحریم‌ها بانک‌های کشور برای مبادلات مالی با مشکل مواجه شده‌اند، این خود حجم مبادلات بازرگانی و بالطبع فعالیت‌های بازرسی را کاهش می‌دهد و از طرف دیگر طولانی شدن انتقال پول از خریدار به فروشنده و الزامات بروکراتیک گمرکات، در زمینه مواد غذایی و کشاورزی مشکل ثانویه دیگری به وجود آورده است، اعتبار گواهینامه‌های بازرسی برای محصولات کشاورزی و غذایی ۳ ماه تعیین شده است و در برخی موارد مدت اعتبار آن‌ها تمام می‌شود اما پول کالا به حساب فروشنده نمی‌رسد و فروشنده اسناد بار را آزاد نمی‌کند . در نتیجه شاهد رسوب کالا های وارداتی در انبارها و سیلوهای گمرکات خواهیم بود که ریسک خراب شدن کالا در انبارهای گمرکات که برای نگهداری طولانی محصولات کشاورزی طراحی نشده‌اند را افزایش می‌دهد.
بدون دیدگاه