چگونه با مصرف بی رویه آنتی  بیوتیک زندگی خود و نسل‏های آینده را نابود می‏سازیم؟

اگر از جمله افرادی هستید که با اولین علائم سرماخوردگی و گلودرد از آنتی بیوتیک استفاده می‏کنید و یا فکر می‏کنید پزشکی که همیشه برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‏کند، پزشکی حاذق است متن زیر را با دقت بخوانید.
با شروع فصل سرما بیماری‏هایی مختلفی مانند عفونت‏های مرتبط با دستگاه تنفسی شیوع بیشتری پیدا می‏کند. بسیاری از مردم نیز بدون مراجعه به دکتر و بدون دانستن دلیل اصلی بیماری شروع به مصرف آنتی بیوتیک‏های مختلفی می‏کنند که متاسفانه بدون نسخه و به راحتی قابل خریداری در داروخانه‏های ایران هستند.
آنتی بیوتیک در موارد عفونت شدید جان شما را نجات می‏دهد اما مصرف بی رویه و بدون نظر پزشک نیز باعث مقاومت میکروبی در برابر آنتی بیوتیک می‏شود. به دلیل مصرف بالای انواع آنتی بیوتیک در سطح جهان، داروهایی که در گذشته کارآیی بسیاری داشتند، امروزه عملکرد ضعیف تری دارند و این به دلیل مقاوم شدن باکتری‏های ایجاد عفونت در برابر این داروهاست. زمانی که نوعی از آنتی بیوتیک بر گونه خاصی از باکتری بی‏تأثیر است، آن باکتری به آنتی بیوتیک مقاوم شده است و باید از انواع قوی‏تر برای مبارزه با آن استفاده کرد. اما آیا نوع قوی تری وجود دارد؟

چه چیزی موجب مقاومت باکتری در برابر آنتی بیوتیک می‏شود؟

زمانی که باکتری به گونه‏ای تغییر کرده است که یا اثر دارو را خنثی می‏کند یا از خود در برابر اثر دارو محافظت می‏کند، در اصطلاح علمی مقاومت آنتی بیوتیکی پیدا کرده است. هر باکتری که در برابر آنتی بیوتیک مقاومت داشته باشد، تکثیر می‏شود و مقاومت خود را به باکتری‏های جدید نیز منتقل می‏کند. برخی از باکتری‏ها نیز توانایی انتقال مقاومت خود به دیگر انواع باکتری را دارند. در واقع باکتری‏ها برای زنده ماندن به یکدیگر کمک می‏کنند. این واقعیت که باکتری به دارو مقاوم شود وجود دارد و طبیعی است، اما این چگونگی استفاده از دارو است که سرعت مقاوم شدن و شدت آن را مشخص می‏کند و قابل کنترل است.

استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک

استفاده از آنتی بیوتیک به خصوص زمانی که شیوه درمان مناسب نیستند مقاومت دارویی را به شدت افزایش می‏دهد. آنتی بیوتیک‏ها عفونت‏های ناشی از باکتری را درمان می‏کنند نه عفونت‏های ناشی از ویروس را. بسیاری از گلودردهای فصل زمستان ناشی از ویروس‏های متفاوت هستند که هیچ واکنشی نسبت به آنتی بیوتیک ندارند. اگر زمانی که عفونت ویروسی دارید از آنتی بیوتیک استفاده کنید، آنتی بیوتیک دیگر باکتری‏های موجود در بدن شما را از بین می‏برد، باکتری‏هایی که برای بدن شما مفید هستند و در نبود آن‏ها ممکن است به بیماری‏های دیگر مبتلا شوید. همین باکتری‏های بی خطر یا مفید در برابر آنتی بیوتیک مقاوم می‏شوند و این ویژگی خود را به دیگر انواع باکتری که ممکن است خطرناک باشند منتقل می‏کنند.
در زیر به چند نمونه از عفونت‏های ویروسی رایج که نیازی به استفاده از آنتی بیوتیک ندارند (مگر با تشخیص پزشک مبنی بر عفونت باکتریایی) اشاره شده است:
سرماخوردگی
آنفولانزا
برونشیت
اغلب سرفه‏ها
اغلب گلودردها
برخی عفونت‏های گوش
برخی عفونت‏های سینوس
عفونت ویروسی روده‏ها
عوامل بسیاری برای استفاده بیش از حد آنتی بیوتیک‏ها وجود دارد. زمانی که پنی سیلین کشف شد، به عنوان دارویی معجزه‏گر که تقریبا همه بیماری‏های آن زمان را درمان می‏کرد و عوارض زیادی نیز نداشت در جهان شناخته شد. هنوز هم در بسیار از کشورهای در حال توسعه مانند ایران و توسعه نیافته چنین تصوری در بین مردم وجود دارد. بیشتر مردم فکر می‏کنند که مصرف آنتی بیوتیک برای آن‏ها ضرری ندارد. با وجود آگاهی سازی مردم جهان در زمینه خطرات آنتی بیوتیک‏ها، هنوز هم در برخی کشورها از این داروها به مقدار زیاد استفاده می‏شود که از دلایل آن می‏توان به نکات زیر اشاره کرد:
پزشکان قبل از دریافت نتیجه آزمایش‏های لازم و بدون مطمئن بودن از وجود عفونت باکتریایی، آنتی بیوتیک تجویز می‏کنند.
بیماران برای رهایی از علائم عفونت بدون اطلاع از عوارض آنتی بیوتیک، پزشک را تحت فشار برای تجویز آن قرار می‏دهند.
در کشورهایی که فروش بدون نسخه این داروها مجاز است، مردم با هرگونه علائم ابتدایی سرماخوردگی اقدام به مصرف آن‏ها می‏کنند.
برخی افراد برای بیماری جدید خود، از باقی مانده آنتی بیوتیک تجویز شده برای بیماری قبلی استفاده می‏کنند.

توجه نکردن به مدت زمان مصرف آنتی  بیوتیک‏ها

زمانی که پزشک آنتی بیوتیک تجویز می‏کند، به شما توضیحات کاملی مبنی بر طول دوره درمان و همچنین دوز مناسب ارائه می‏کند. بسیاری از افراد به محض کاهش و یا از بین رفتن علائم بیماری، مصرف آنتی بیوتیک تجویز شده را متوقف می‏کنند. اما مصرف کامل داروی تجویز شده برای از بین بردن باکتری مورد نیاز است. زمانی که درمان کامل نشود، احتمال بازگشت آن در مراحل بعد و استفاده دوباره از آنتی بیوتیک و در نتیجه مقاومت باکتری به آنتی بیوتیک بسیار افزایش می‏یابد.

عواقب مقاومت آنتی بیوتیکی

در گذشته تولید آنتی بیوتیک‏های جدید با سرعت بسیار انجام می‏شد، به گونه‏ای که مقاومت آنتی بیوتیکی معنایی نداشت زیرا باکتری‏ها هنوز به داروهای جدید مقاوم نشده بودند. آمار حاکی از این است که تنها در آمریکا، سالانه دو میلیون نفر مبتلا به نوعی عفونت باکتریایی می‏شوند که مقاوم به چندین نوع از آنتی بیوتیک است و سالانه در این کشور ۲۳ هزار نفر جان خود را به همین دلیل از دست می‏دهند زیرا دارویی برای کنترل باکتری که به آن مبتلا شده‏اند وجود ندارد.
افزایش بیماری‏هایی که مقاومت دارویی دارند منجر به موارد زیر می‏شود:
بیماری شدیدتر که می‏تواند منجر به ناتوانی در برخی بخش‏های بدن شود
میزان مرگ و میر بیشتر در برابر بیماری‏های که در گذشته قابل درمان بودند
بهبودی بسیار طولانی
بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان و با دفعات بیشتر
مراجعه بیشتر به پزشک
درمان با شدت بیشتر که ممکن است برای دیگر قسمت‏های بدن آسیب زننده باشد
هزینه درمان بیشتر
نظارت بر استفاده از آنتی بیوتیک
استفاده صحیح و به موقع از آنتی بیوتیک‏های موجود می‏تواند سرعت مقاومت دارویی باکتری‏ها را کاهش دهد. بسیاری از کشورهای پیشرفته قوانین سختی برای تجویر آنتی بیوتیک دارند و تا جای ممکن از این داروها برای درمان بیماری‏های سطحی استفاده نمی‏کنند. اما شما به عنوان یک فرد چه کاری برای جلوگیری از مقاومت دارویی می‏توانید انجام دهید:
آنتی بیوتیک را تنها زمانی که پزشک تجویز کرده است مصرف کنید. البته به این نکته توجه کنید که برخی از پزشکان از آخرین تحقیقات در زمینه مقاومت دارویی مطلع نیستند، بنابراین سعی کنید به پزشکی مراجعه کنید که اطلاعات به روز داشته باشد و باحوصله نیز باشد.
دوز مصرفی تجویز شده را مصرف کنید و دارو را تا پایان دوره درمان و نه تنها به محض بهبود علائم مصرف کنید.
اگر پزشک برای شما آنتی بیوتیک تجویز کرده است از او بپرسید که در صورت فراموشی یک دوز مصرفی چه کاری باید انجام دهید.
اگر از نسخه قبلتان آنتی بیوتیک باقی مانده است برای بیماری جدید خود، اگرچه با همان علائم قبلی، از آن‏ها به هیچ وجه استفاده نکنید.
آنتی بیوتیکی که برای شخص دیگری تجویز شده است را مصرف نکنید.
برای تجویز آنتی بیوتیک پزشک را تحت فشار نگذارید. به جای این کار، درباره درمان‏های دیگر که ممکن است مدت زمان بیشتری طول بکشند از پزشک خود سوال کنید.
بهداشت را پس از استفاده از دستشویی، قبل از خوردن غذا، قبل از آماده سازی غذا و به هنگام دست زدن به انواع محصولات دامی خام رعایت کنید.